Thursday, December 30, 2010

Elif Safak, Ask, Yazar/Eser Iliskisi

Bu somestir tatilini edebi acidan oldukca verimli gecirdigimi dusunuyorum. Ya da edebi degil de akademik olmayan okumalar acisindan desem belki de daha dogru olur. Basucumdaki kitap sayisi en son 3 muydu 4 muydu hatirlamiyorum. Galiba aradigim akiciligi bulamadagim icin bu kadar cok kitap birikmisti basucumda. Tatile girince oncelikle Elif Safak'in uzun zamandir surunen "Mahrem" kitabini bitirdim. Her ne kadar baslarda sIkIcI bulsam da sonlara dogru beni icine cekmisti kitap. Kafamda kurguladigim goruntuler pat diye yikiliveriyordu yazarin kurgusuyla. Nazar sozlugu ilginc bir sekilde kelimelerin kaliplarin dunyasina cekiyordu beni. Ayciceginin gunese olan aski beni en cok etkileyenlerden biri oldu.

"ay çiçeği güneşe aşık olunca, gülmekten kırılmış bütün bitkiler. 'güneş gökyüzündeki tahtından bir an bile ayrılmaz. kudretli ve ulaşılmazdır. sen kim, o kim. vazgeç bu sevdadan,' demişler hep bir ağızdan. ay çiçeği sesini çıkarmamış. sevdalı gözlerini dikmiş güneşe; bakmış bakmış bakmış.
uzun müddet hiçbir şeyin farkına varmayan güneş, nihayet bir gün, ay çiçeğinin bakışlarını hissetmiş üzerinde. önce geçici bir heves sanmış ama zamanla yanıldığını anlamış. ay çiçeği öyle inatçıymış ki, güneş tahtını nereye taşıdıysa, yılmadan usanmadan o yöne çevirmiş başını.

derken bir öğleden sonra, artık bu takipten bıkan güneş sapsarı gazabıyla kavurmuş ay çiçeğini. daha ay çiçeğinin üzerinde simsiyah duman tüterken, insanlar akın etmişler olay mahaline. 'yaşasın!' demiş içlerinden biri. 'şimdi ne güzel çitleriz bu aşkı.'

Sonra dusundum. Bazi yorelerimizde daha dogru bir adla anilir ay cicegi "gundondu" ya da "gunebakan". Neden "aycicegi" denmis? Neden illaki bazi seyleri degistirmeye calisiyoruz. Ve degistirdigimizde nedense tam zittini seciyoruz? Algilamamiz zitliklarla daha mi kolaylasiyor? Susam Sokagindaki "Minik Kus" mesela. Serinin orijinalinde "big bird" diye anilirken biz bir nevi ironi mi yapiyoruz. Saka anlayisimiz bundan mi ibaret? Yoksa gunese asik "Gundondu"yu ailesi zorla "ay" la mi evlendirmek istiyor? Belki de asktan kavrulmasin diyedir kim bilir?

Neyse gelelim asil meseleye. "Mahrem" bittikten sonra sira geldi "Ask" a. Kisa surede okuyup bitirdim kitabi. Cok guzel oldugundan, elimden birakamadigimdan falan degil, o da surunmesin elimde. Bir de su cok reklami yapilan kitap neyin nesiymis bir an once ogrenmek istedim. Mistisizm veya Mevlana'nin felsefesi ve hayati hakkindaki bilgim kulaktan dolma "guzel sozlerden alintilari" gecmeyecegi icin bu konuda ahkam kesemem. Ne kadari dogru, ne kadari kurgu fikir yurutemem. Sadece umarim ki kurgu yonu daha agir bassin ki, yazar ortaya birsey koymus olsun. Ama bu kitabi okurken birsey farkettim. Onceden kitap okurken (edebi veya akademik) hep yaziyi yazarindan soyutlarmisim. Bunu kim yazmis, bunu yazan ne yaparmis diye merak etmezdim. Sanki yazar ve eser ayri boyuttalardi benim icin. Keske oyle kalmaya devam etseymis. Keske Elif Safak hakkinda hic bisey bilmeseydim. Eyup Can diye bi adamla evli oldugunu bilmeseydim. Dinler arasi diyalog diye bi safsatanin icinde yer aldiklarini bilmeseydim. Kocasinin "hello baby" twitter mesajini gormeseydim. Populer kitaplarindan ne kadar cok para kazandigini bilmeseydim. Twitter'da siradan insanlar gibi ondan bundan alintilar yaptigini gormeseydim. Hatta Mark Twain den dedigi alinti Nietzsche'den oldugunu hic bilmeseydim (Kaynak Eksisozluk). Ayse Arman'la roportajini okumayip, fotograflarini gormeseydim. Belki o zaman daha bir askla okurdum Ask'i. Belki o zaman ben de onyargilarimdan soyunup cirilciplak cikardim meydana. Anlattigi her hikayeyle hafif birsey alirdim uzerime. Belki o zaman gercekten Allah askinin dinler otesi, boyutlar otesi birsey oldugunu dusundugune inanirdim Elif Hanim'in. Icindeki populerlik, birilerine yaranma gayesi gutmedigini sadece bir kurgu yaratip beni de o kurguyu dikkatle seyreden iki goz yapmaya calistigina inanirdim. Sonunda koydugu dini sembollerle "bak bu mesaji veriyorum. Sen aptalsindir, belki anlayamamissindir" dememistir canim derdim. Sanirim bu kitapla Elif Safak yolculuguma simdilik ara veriyorum. Bekle beni Amin Maoluf. Sana geri donuyorum...